معرفی مرمت های مسجد جامع گوهرشاد مشهد

معرفی مرمت های مسجد جامع گوهرشاد مشهد

تاریخ تعمیر مناره های مسجد جامع گوهرشاد مشهد مصرع «اذان اشهد ان لا اله الا الله» است، با کسر «سر دریچه» (چهار)، که مطابق با سال ۱۲۷۶ می شود. در ذیل ماده تاریخ با خط خفي نوشته شده: «به اهتمام و سعی جناب مشرف مسجد سید حسین الحسینی اتمام یافت. جنب منارة شرقی تا زاویه جنوب شرقی نمای سه غرفه است، غرفه متصل به گلدسته کتیبه ندارد و در ضمن نقاشی شده «لا اله الا الله، سبحان الله، الله اکبر». غرفه دوم، درب انبار تعمیرات جامع مزبور است که سابقا قسمتی از شبستان بوده، و در کتیبه آن این آیه مرقوم است: «قال الله سبحانه و تعالی خذوا زينتكم عند كل مسجد و كلوا واشربوا و لا تسرفوا أن الله لا يحب المسرفين في سنه ۱۰۸۷».

https://www.kojaro.com/2019/3/11/177524/mashhad-nowruz-tour-pr/

بعد غرفه کوچکی واقع شده است که از این جا به وسیله دالان کاظم خانی از درب مزبور خارج می شوند، راهرو شبستان شیخ و شبستان حاج آقا حسین از این ممر است. در جلوی شبستان اخير الذكر تا ایوان. پایین پا چهار طاق است که اولی آنها بدون کتیبه و در غرفات بعد به خط ثلث و کاشی معرق این سه حدیث مکتوب است که به ترتیب ذکر می شود: «قال النبي عليه السلام: من كسح بيت من بيوت الله فكأنما حج اربعمائه وصام اربعمائه يوم و سبحان الله» به خط کوفی در بین کتیبه دیده می شود. و در غرفه بعدی « قال النبي عليه السلام: المساجد بيوت الله في الارض و قد ضمن الله من كانت المساجد بيته بالروح و الرحمه و الجواز على الصلوة الصراط الى الجنه» و در غرفه متصل به ایوان مرقوم است «قال النبي عليه السلام أن الأرض الذين يتخذ مسجد تیشره قبل ذلک به سبعين سنه تدعو لمن عمرها و تجعل دعائها لمؤذنها و امامها» و در کتیبه «الملک له»، باخط کوفی. تور مشهد

ایوان شرقی : ایوان شرقی مزبور متصل به پایین پا و در ضلع شرقی جامع واقع است، در هر طرف دارای سه طاق است. در ایوان، پشت به قبله، در طاق اول به خط ثلث مسطور است: «ال النبي عليه السلام: بين العبد و الكفر ترک الصلوة صدق بنی الله و در بالا با خط کوفی مرقوم است یا کریم یا رحیم یا عظیم یا حکیم یا الله». در غرفه بعد عبارت: «قال النبي عليه السلام: من بني الله مسجد ابني الله له بيتا في الجنه الملك له» به خط کوفی در فوق این حدیث مشاهده می شود. در غرفه سوم این عبارت است: «قال النبي عليه السلام: الصلواة عماد الدين فمن اقامها فقد أقام الدين و من تركها فقد هدم الدين». در فاصله بین سه غرفه، دو پایه است، که در سر پایه ها یک سطر کتیبه شده، در پایه اول: «قال الله تعالى و ان المساجد لله فلا تدعو الله احد» و در دیگری: «و انه لما قام عبد الله يدعوه كادوا يكونون عليه». بالای این دو سطر، به خط کوفی «سبحان الله و الحمدلله» مسطور است. تور مشهد

در ضلع رو به قبله ایوان، سه طاق دیگری است، در طاق اول نوشته اند: « قال النبي عليه السلام: نصيب امتي من نار جهنم كنصيب ابراهيم من نار نمرود» و در طاق دوم: «قال النبي عليه السلام: لو تعلمون ما اعلم اضحكتم قليلا و البكتم كثيرآ». در غرفه بعدی مرقوم است: «قال النبي عليه السلام: احب دليلا الى الله مساجدها و ابغض البلاد اسواقها». در سر پایه این طرف ایوان بقیه آیه طرف مقابل نوشته شده، و در قسمت دوم: «و قل ...... لا املک لكم ضرة ولا رشدأ صدق الله» كتیبه شده است. در سقف ایوان، در ابتدای دور سقف، با خط بنائی قریب به کوفی جلی، مرقوم است: «هو الله الذي لا اله الا هو عالم الغيب و الشهاده هو الرحمن الرحيم هو الله الذي لا اله الا هو القدوس السلام المؤمن المهيمن العزيز الجبار المتكبر سبحان الله عما يشركون هو الله الخالق البارى المصور له الأسماء الحسنی».

http://iusnews.ir/fa/news-details/305474/

در بالای این کتیبه، نزدیک به تیزه ایوان ۱۸ ترنج طرح شده که با خط کوفی در داخل ترنج ها اسامی چهارده معصوم را نوشته اند. در پیشانی این ایوان کتیبه ای است تعمیری، که در آن این آیات و سور مسطور است؛ آیات مرقومه در اول کتیبه: «قد افلح من تزکی تا صحف ابراهيم و موسی» بعد سورۂ والعصر و در آخر سوره توحید می باشد، به ضمیمه کلمه «طاهر الرضوی».

در دو پایه طرفین ایوان لفظ «علی» با خط بنائی است، که در داخل آن تمام سورۂ توحید را با مهارت تامی طرح کرده اند. در پایه جلو ایوان دوائری است که با کاشی معرق «اسماء الله» ترسیم نموده و «سبحان الله» به خط کوفی نوشته اند. در حسن دیوار سردر، با خط بنائی درشت این کلمات دیده می شود: محمد، الله اکبر، على. بعد از این ایوان، تا زاوية شمال شرقی چهار طاق است. غرفه متصل به ایران، دالان و ممر درب پایین پا است و کتیبه دارد مشتمل بر این حدیث: «قال النبي صلى الله عليه و آله وسلم من طهر في بيته ثم متى إلى بيت من بيوت الله في اربع و ثمانين و الف».

تعمیر این مسجد جامع مبارک به سرکاری اقل عبادالله میرزا احمد عامری امین باشی به اتمام رسید كتبه محمدرضا ۱۰۸۶. در طاق سوم، که جلوی شبستان گرم، است این آیه مکتوب است: «قال الله سبحانه و تعالی قل يا عبادي الذين اسرفوا» و در آخر کتیبه «محمد حسین ۱۰۸۷». غرفه چهارم کوچک و بدون کتیبه است. شبستان گرم در این قسمت معبد واقع است، که شما متصل به عمارات آستانه و شرق به فضای پایین پا و دارای پنجره هایی است.

متصل به شبستان گرم قسمتی است معروف به دار الحقاظ که همه روزه صبحها یک نفر خطیب و دوازده نفر حافظ و یک نفر صدر الحفاظ در این جا جهت مرحومه گوهرشاد آغا تلاوت قرآن می نمایند. از زاویه شمال شرقی تا ایوان دارالستياده یک غرفه کوچک و دو غرفه بزرگ فاصله است. غرفه کوچک بدون کتیبه و رهرو شبستان گرم می باشد. غرفه دوم، دارالحفاظ مسجد است، که کتیبه آن سوره قدر است تا «والروح» ؛ بقیه سوره در کتیبه غرفه بعدی که کفشکن جامع است نوشته شده؛ در آخر آن مرقوم است: «صدق الله كتبه محمدرضا في ۱۱۱۱».

معرفی ویژگی های ایوان آب مسجد جامع گوهرشاد مشهد

معرفی ویژگی های ایوان آب مسجد جامع گوهرشاد مشهد

این ایوان قرینه ایوان طرف پایین است و بنای آن متصل می شود به بازار بزرگ شهر مشهد. در ضلع شمالی ایوان نیز سه طاق می باشد؛ در طاق اول با کاشی قدیمی مسطور شده است: «قال الله تبارک و تعالى لله ما في السموات و ما في الأرض و أن تبدوا ما في». بقية ايه در طاق دوم با خشت کاشی نوشته شده: « انفسكم أو تخفوه يحاسبكم به الله فيغفر لمن يشاء و يعذب لمن يشاء و الله على كل شيء قدير خمس و اربعین و ثلثماء بعد الألف ۱۳۶۵». در غرفه سوم آیه «امن الرسول بما انزل الله من ربه» را مرقوم داشته اند. در سر پایه بین این سه غرفه با کاشی معرق این کتیبه را نوشته اند: «قال الله تبارک و تعالى قد نرى تقلب وجهك في السماء و در پایه بعد فلینولینک قبلة توصیها فول وجهك شطر المسجد الحرام». در فوق این سطور با خط کوفی «الحمدالله والملک الله» نگاشته اند. تور مشهد

در سه غرفه جنوبی ایران هم این آیات را نوشته اند: در غرفه اولی متصل به سر ایوان مسطور است: « قال الله تبارک و تعالی لانفرق بين احد من رسله و قالوا سمعنا و اطعنا غفرانک ربنا و اليك المصير ۱۳۶۵»، در غرفه بعد «لايكلف الله نفسا إلا وسعها لها ماکسبت ربنا لا تؤاخذنا إن نسينا او اخطانا» و بقیه آیه از «ربنا و الاتحمل علينا تا واغفر لنا» در طاق سوم نوشته شده است و همچنان در سر پایه ها اثراتی از آیه های ضلع مقابل باقی مانده است: «وحيث ماکنتم فولوا وجوهكم شطره ان الذين أتوا الكتاب ليعلمون انه الحق من ربهم» را کتیبه نموده اند. تور مشهد

در سقف ایوان با خط بنائی قریب به خط کوفی این آیات مسطور است: «امن يجيب المضطر اذا دعاه و يكشف السوء و يجعلكم خلفاء في الأرض الله مع الله قليلا ما تذكرون، امن يهديكم في ظلمات البر و البحر و يرسل الرياح بشرة بين يدى رحمته الله مع الله تعالى الله عما يشركون ، امن يبدء الخلقتم سنه ۱۳۶۵». در وسط سقف، ۱۸ طرح ترنج اسلیمی به چشم می خورد و در آنها به خط بنائی اسامی چهارده معصوم را مکتوب کرده اند. در پیشانی ایوان آب سوره «سبح اسم ربک الا على قائم لا يموت فيها و لا يحیی ۱۳۶۱» مکتوب است. در دو طرف دهنه ایوان، وسط پایه کلمه «علی» با خط بنائی مسطور و سوره توحید را در آن نقش نموده اند.

بعد از این ایوان، تا زاویه جنوب غربی مسجد چهار طاق وجود دارد، در غرفه متصل به ایوان این حدیث کتیبه شده است: « قال علي عليه السلام العالم يعرف الجاهل لانه كان جاه قبل و الجاهل لا يعرف العالم لانه لم يكن عالمين قبل». در طاق بعد مرقوم شده است: تور مشهد

«قد توفق به توفيق الله الملك الصانع لتعمير هذا المسجد الجامع العالی جاه ذوالجلاه امیر الامراء الكرام محمداسحق خان سردار قرائی ۱۲۱۶». در طاق سوم نگاشته اند: «قل الحمد لله الذي لم يتخذ ولد ولم يكن له شريک في الملک و لم يكن له ولی من الذل و كبره تكبير». غرفة بعد ممر درب عطاران و راهروی شبستان نجار هاست، که در ضمن نقش روی غرفه «سبحان الله ولا اله الا الله و الله اکبر» مسطور است. شبستان بزرگ جامع معروف به شبستان حاج سید عباس در این قسمت واقع می باشد. ممر شبستان غرفه کوچکی است طرف جنوبی جامع مزبور، در طاق بعد این آیه نوشته شده:« قال الله تبارک و تعالی انما يعمر مساجد الله من آمن بالله و اليوم الآخر و اقام الصلوۃ و آتو الزكوة و لم يخش الا الله فعسى أن يكونوا من المهتدين (كتبه محمدرضا امامی). غرفه بعد ممر دالان و درب قبله جامع است.

https://www.karnaval.ir/blog/looking-for-tour-of-mashhad-for-the-nowruz-holiday

در اطراف جامع مزبور، نزدیک به لبه دیوار، همه جا کتیبه ای با خط ثلث جلی دارد که از پهلوی منارة شرقی شروع شده و ابتدا سوره «هل اتی» است، که در روی غرفه شبستان چولائی تمام می شود. پس از آن سوره «جمعه»، و بقیه کتیبه سوره «قدر» است؛ در آخر مرقوم شده: «سنه ثلث و ثمانين و الف من الهجرة النبويه كتبه المذنب محمدرضا الأمامي الأصفهانی». در کلیه پایه های داخل مسجد «بند رومی» ساخته و با کاشی معرق «الله الباقی» را مکرر نموده اند، و هر پایه را از بالای ازاره تا لب دیوار چهار قسمت کرده اند.

شرح تعمیرات مسجد جامع گوهرشاد مشهد

شرح تعمیرات مسجد جامع گوهرشاد مشهد

آنچه از تاریخ تعمیرات جامع گوهرشاد در ضمن کتیبه ها و اطراف جامع مزبور مشاهده می شود این است که مکرر تعمیرات اساسی و ظاهری در ظرف مدت ۸۲۱ هجری تا زمان حاضر، به وسيله اشخاص مختلف به عمل آمده؛ مهم ترین تعمیرات سابق اصلاحات و مرمت در زمان صفویه، مخصوصا شاه سلیمان صفوی است؛ که در اثر زلزله شدیدی غالب ابنيه شهر خراب و به عمارات مسجد گوهرشاد و آستان قدس صدمه زیاد وارد آورده است. این زلزله کلیه کاشی کاری ظاهر عمارت جامع را از لب دیوار تا قریب نصف از غرفه طبقه دوم فرو ریخته است. تور مشهد

هرگاه کسی با دقت تمام این معنی را در بنای مسجد توجه نماید به خوبی واضح است که کتیبه دور جامع و کتیبه های سردرها، و قسمتی از پشت بغل ایوان ها و غرفات فوقانی، کلیه تعمیر شده و تعمیری که در کتیبه خط بایسنغر شده مربوط به همین زلزله است. در اثر زلزله مزبور ایوان دار السياده و سردر آن، کتیبه دور جامع، کتیبه گنبدمقصوره و بقیه سردرها، تعمیر شده و غالب خطوط تعمیری خط محمدرضا امامی اصفهانی است. با ملاحظه کتاب مطلع الشمس راجع به مسجد گوهرشاد تدقیق در کتیبه های فعلی جامع گوهرشاد تا همین حد بسنده است. در ادامه با آژانس مسافرتی چهارفصل همراه باشید تا در مورد این بنای تاریخی ارزشمند بیشتر بدانیم.

http://www.1pezeshk.com/archives/2019/03/chaharfasl.html

فهرست تعمیرات کتیبه هایی که در سابق شده به قرار ذیل است:

- تعمیر پایه خروجی ایوان مقصوره، به معماری محمدباقر، در سال ۱۰۰۸.

- سقف ایوان دارالسیاده، به خط محمدشریف، در زمان شاه عباس صفوی، به توفیق خواجه صفر جیلانی، در سال ۱۰۵۲ هجری.

- تعمیر سقف ایوان غربی، در زمان شاه عباس ثانی، به سال ۱۰۵۳.

- تعمیر سقف ایوان آب، به سال ۱۰۵۹.

- کتیبه گنبد مقصوره، به خط محمدرضا امامی، در سال ۱۰۷۷.

- کتیبه جلو ممر درب پایین پا، به خط محمدرضا، در سال ۱۰۸۶، توسط میرزا احمد عامری امین باشی.

- کتیبه غرفه جلو ایوان شبستان امام جمعه، در سال ۱۰۸۶.

- کتیبه زرد معرق سردر ایوان مقصوره، به خط محمدرضا امامی، در سال ۱۰۸۷.

- کتیبه زرد معرق سردر ایوان دارالسیاده، در زمان شاه سلیمان، سال ۱۰۸۷. تور مشهد

- کتیبه روی غرفه ایران، تعمیرات در سال ۱۰۸۷.

- کتیبه فوق غرفه دارالخدام جامع، به خط محمد حسین، در زمان شاه سلیمان صفوی، در سال ۱۰۸۷.

- کتیبه روی ممر کفشکن شرقی جامع، در زمان شاه سلطان حسین صفوی، توسط محمد کاظم بیکا ناظر مسجد.

- کتیبه روی کفشداری غربی، در زمان شاه سلطان حسین صفوی، در سال ۱۱۱۸.

- کتیبه بالای کفشداری، به خط محمدرضا، در سال ۱۱۱۹.

- کتیبه جلو شبستان نجارها، توسط سردار اسحق خان قرائی، در سال ۱۲۱۶.

- کتیبه غرفه داخل ایران، در زمان سلطنت فتحعلی شاه قاجار، در سال ۱۲۳۲.

- کتیبه ایوان غربی جامع، به خط ابراهیم در زمان فتحعلی شاه، در سال ۱۲۳۹.

- کتیبه جلو شبستان امام جمعه، در سلطنت محمدشاه قاجار، در سال ۱۲۵۶، توسط مرحوم میرزا عبدالله متولی جامع.

- کتیبه ثلث در زیر مأذنه، خط بالای ازاره، توسط حسین خان شهاب الملک، در سال ۱۲۷۶.

- کتیبه نستعلیق مناره، بالای ازاره، توسط حسین خان شهاب الملک در سال ۱۲۷۶. تور مشهد

شرح الحاقات مسجد جامع گوهرشاد مشهد

شرح الحاقات مسجد جامع گوهرشاد مشهد

پس از ساختمان مسجد جامع گوهرشاد، تا زمان حاضر، اضافه بر تعمیراتی که به واسطه مرور زمان در جامع مزبور مورد لزوم واقع شده، مصادف با دو واقعه اسفناک گردیده که به آبنیه جامع صدمه زیادی وارد آمده است: یکی زلزله در زمان شاه سلیمان صفوی است، که قبلا کیفیت آن و تعمیراتی را که ایجاب نموده مختصرة متعرض گردید؛ دیگری بمباردمان تزار در سال ۱۳۳۰ [۱۲۹۰خ] است که سبب خسارات و خرابی طاقت فرسا گردیده، از جمله: گلوله توپ سردرهای جامع و گنبد مقصوره را سوراخ کرده است. در آن موقع معماران مشهد مرمت خرابی وارده بر عمارات جامع را در حدود دویست هزار تومان بازدید نموده اند. تور مشهد

الحاقات مهمه اخیر جامع گوهرشاد پس از واقعه مزبور، به وسیله حضرت آقا میرزا طاهر طاهری، متولی محترم جامع گوهرشاد شروع می گردد، که با عواید جامع مرقوم تدریجا به شرح ذیل اصلاحات و تعمیرات مفصل به عمل آمده است :

- سقف ایوان دارالسیاده به کلی خراب و مجددا با کاشی کاری آن در سال ۱۳۳۱ ه ق تجدید بنا شده است.

- کاشی ایوان مقصوره تجدید شده، با حلقه کمربندی از آهن، در زیر کاشی روی ساختمان آجری، با اتصالات آهنی جهت جلوگیری از انشقاقی که در اثر گلوله های توپ بر گنبدوارد شده بود در آن به کار برده، در سال ۱۳۳۹ هجری. تور مشهد

- سقف ایوان طرف پایین پا را برداشته و ثانیا ساخته اند، کاشی روکار ایوان تماما عوض شده و کتیبه اش به خط آقا میرزا طاهر رضوی در مدت دو سال (۱۳۹۱ تا ۱۳۶۳) تجدید گردیده است.

- کتیبه زرد سردر ایوان دارالسیاده در سال ۱۳۶۳ تجدید شده است.

- سقف ایوان آب خراب بوده، بعلاوه کاشی سقف و چند کتیبه فوق غرفات تحتانی ایوان مزبور طی سالهای ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵ تجدید گردیده است.

- قسمتی از دیوار جامع، واقع در جلو شبستان گرم و دارالخدام، تا قریب به زمین برچیده شده و ثانیا ساختمان گردیده، کاشی آن مجددا به ترتیب معرق ساخته می شود. در حال حاضر قسمتی از کاشی آن باقی است که مشغول تعمیر می باشند. تور مشهد

- درب شبستان جامع را که سابقا أرسیهای کهنه و ندرس بوده، با بهترین نوع چوب جنگل مازندران و شیشه های نیم سنگ، در سال ۱۳۵۲ ساخته اند.

باید دانست که بعد از زمان صفویه صنعت کاشی سازی معرق در مشهد متروک و از بین رفته بود. اخیرا در تعمیرات مسجد مرقوم، استادان کاشی پز صنعت مزبور را تجدید نموده اند.

می توان گفت تعمیرات بعد از بمباردمان در جامع مزبور مجدد صنعت کاشی بوده، و الساعه در دائرة تعمیرات معبد مرقوم استادان ماهری معرق سازی مانند سابق را با کمال زیبایی عهده دار می باشند. غیر از تعمیرات مفصل مشروحی که قبلا ذکر نموده؛ کلیه اطراف جامع، نواقصی که در کتیبه و پایه و سنگ و ازاره و غیره داشته، تعمیر شده و فعلا بیست و سه سال است. تعمیرات جامع تعطیل نشده و دائما مشغول اصلاحات می باشند.

این بود شرح کلیه کتیبه ها و عمارات مرقومه در اطراف جامع گوهرشاد، و الحاقاتی که سابقا به وسيله اشخاص مختلف در این معبد بزرگ انجام یافته است.

https://www.delgarm.com/agahi-news/175437-%D8%AA%D9%88%D8%B1-%DA%A9%DB%8C%D8%B4-%D9%88-%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF-%D8%AA%D8%B9%D8%B7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2

آشنایی با محلات مشهد

آشنایی با محلات مشهد

حافظ ابرو که معاصر میرزا شاهرخ بوده است، محلات مشهد را چنین نام می برد: «در مشهد چند محله است، از این قرار: محله کاریز، محله سناباد، محله چاه نو، محله دستجرد، محله منصوریه، محله ابوبکر آباد، محله پس باره نوغان». چنانچه مشاهده می شود اسامی مزبور به کلی با نامهای محلات امروز مشهد متغایر است. حتی نوغان هم که ظاهرا از قدیمیر ترین محلات به نظر می آید نام برده نشده است. به طوری که از دائرة المعارف اسلامی مستفاد می شود «شهر نوغان تا قرن سوم هجری دائر و مستقل بوده و در ۱۳۳۰ میلادی، مطابق ۷۲۹ هجری، وسعت مشهد به درجه ای رسید که نوغان را در خود به تحلیل برد». پس می توان حدس زد که نوغان گر چه در اوائل قرن هشتم به سناباد (مشهد) ملحق گردیده، اما تا زمان حافظ ابرو یعنی اوائل قرن نهم هنوز عنوان محله به خود نگرفته بوده است، که مورخ مزبور نامی از آن نبرده است. تور مشهد

از محلاتی که حافظ ابرو برشمرده محله «چاه نو» اکنون به نام کوچه ای با همین نام در محله عیدگاه است. اراضی مزروعی عیدگاه، واقع در طرفین خیابان جدیدالاحداث تهران هم به نام «دستجرد» معروف است. این اراضی اخیرا از طرف اداره فرهنگ و اوقاف برای ساختمان منازل، با ترسیم نقشه مخصوصی به اجاره داده می شود. خیابانی جدید به نام «فردوسی» در همین اراضی احداث شده است. محله سناباد نیز باید حدس همان محله سراب باشد. مقصود از سراب ظاهرا سر یا اول آب سناباد است، زیرا آب سناباد از این محله است و ابتدای قنات آن در خارج دروازه سراب است. تور مشهد

قرب نیم قرن بعد از حافظ ابرو نام دو محله دیگر (چهارباغ و عیدگاه) که اکنون هم باقی است، در کتب مورخین آن عصر مشاهده می شود. کمال الدین عبد الرزاق (سمر قندی) در ضمن حوادث سال ۸۹۱ می نویسد: «میرزا ابوالقاسم بابر ، صباح سه شنبه ۲۵ ربیع الثانی در عین عشرت و کامرانی از چهار باغ مشهد در محقه نشسته ساعتی سیر نمود و از راه عیدگاه معاودت فرمود. معین الدین زمچی اسفزاری نیز در ضمن عباراتی قریب به همین مضامین از چهار باغ و عیدگاه نام برده است. از این جا معلوم می شود وجه تسمیه راجع به عیدگاه و قتلگاه، که بر السنه و افواه مردم مشهد جاری است و بعضی از مؤلفین نیز آن را در کتبشان نوشته اند، مستند به اصل صحیحی نیست، و آن این است: زمانی که عبد المؤمن خان ازبک، یا چنگیز خان (بنا به گفته مؤلف تاریخ طوس، به عربی) اهالی مشهد را به قتل می رسانید، کشتار در محل قبرستان قتلگاه شروع شد و تا به محل عیدگاه رسیدند، به واسطه تضرع اهالی فرمان عفو عمومی صادر شد، ازین جهت قبرستان و محله مزبور به «قتلگاه» و «عیدگاه» نامیده شده است. در صورتی که اولا چنگیز خان شهر مشهد را قتل عام ننموده، قضية عبد المؤمن خان هم به سال ۹۹۸ بوده، و چنانچه مشاهده شد صاحب مطلع السعدین و صاحب تاریخ هرات متجاوز از یک قرن پیش از این حادثه نام محله مزبور را ذکر کرده اند. شاید در ازمنه گذشته عیدگاه بر محلی که مراسم عید قربانی را اقامه می کرده اند اطلاق می شده است.

https://www.kojaro.com/2019/3/11/177524/mashhad-nowruz-tour-pr/

درباره تعداد محلات مشهد، از اوائل دوره قاجاریه که سیاحان و مورخان نام آنها را ذکر کرده اند، اقوال مختلفی نگاشته شده است. «ماكدونال کنیر» که در زمان فتحعلیشاه (۱۲۱۲ تا ۱۲۵۰) به مشهد آمده، می نویسد: «شهر مشهد منقسم به ۱۲ محله است که پنج از آنها بایر) و باقی دائر است». «فریزر» سیاح انگلیسی که در سنه ۱۸۲۲ میلادی به مشهد مسافرت کرده می نویسد : «مشهد ۲۲ محله دارد و هر یک به کدخدایی سپرده شده است». تور مشهد