آشنایی با مقابر تاریخی مشهد: شیخ طبرسی، پیر پالان دوز، شیخ حر عاملی و شیخ بهایی

آشنایی با مقابر تاریخی مشهد: شیخ طبرسی، پیر پالان دوز، شیخ حر عاملی و شیخ بهایی

1- مقبره شیخ طبرسی:

امین الدین فضل بن حسن بن الفضل الطبرسی، صاحب تفسير مجمع البيان و تصانیف دیگر، از بزرگترین علماء و مفسرین است. وی در سال ۵۲۳ از مشهد به سبزوار انتقال جسته، در سال ۵۶۸ وفات یافته، جنازه او از سبزوار به مشهد نقل و در قبرستان قتل گاه دفن شده است.

بعد از خرابی قبرستان قتلگاه، قبر او در کنار خیابان جدیدالاحداث (طبرسی) به نام خود وی واقع شده است. اخیر، ساختمان مقبره ای شروع شده که هنوز اتمام نیافته است. روی قبر شیخ سنگ مرمر یک پارچه ای قرار داده شده و به خط نستعلیق بر آن نوشته شده است: هو الحي الذي لا يموت. هوالباقی و كل شيئها لك. هذه المرقد الشريف والمضجع المنيف العالم الفاضل الكامل حاوی الفروض و الاصول جامع المعقول و المنقول الفضل بن الحسن المكنى ابو علي الطبرسی طاب ثراه. تور مشهد

2- مقبره پیر پالان دوز:

شرح حال و شخصیت پیر مدفون در این مقبره معلوم نشد. مدح و ذم هردو درباره او شنیده می شود. کراماتی نیز شبیه به کرامات شیخ مؤمن به او نسبت می دهند و وی را معاصر شیخ بهائی می دانند. حکایاتی راجع به ملاقات شیخ بهائی با پیر نقل می کنند که متکی به مأخذ صحیحی نیست. این مقبره دارای گنبدی است که مزین به کاشی بوده ولی اکنون کاشی های آن ریخته است. در داخل مقبره صندوق آهنی است، که روی قبر گذارده شده است. داخل مقبره و دالان اخیرا از طرف اداره اوقاف تعمیر شده و سنگ مرمر کوچکی که بر سردر مقبره نصب بوده به انبار مقبره انتقال داده شده است. روی سنگ مزبور پس از اسامی چهارده معصوم نوشته شده است:

«في ايام دولة السلطان الاعظم و الخاقان المعظم حافظ بلاد الله و ناصر عباد الله ابوالمظفر شاه سلطان محمد خدابنده خلدالله ملکه و سلطانه بسعی و اهتمام بنده درگاه خواجه قنبر على ابن خواجه حسين سنه ۹۸۵ » تور مشهد

3- مقبره شیخ بهائی:

مقبره شیخ بهائی در جنوب غربی صحن جدید در اطاقی به طول ۸ ذرع و عرض چهار ذرع واقع است. روی قبر شیخ که در گوشه جنوب شرقی این اطاق می باشد صندوق چوبی مشبکی قرار گرفته است. بر سنگ مرمری که تربت شیخ را می پوشاند گزارش زندگانی او به طور ایجاز، به اضافه سه شعر عربی مسطور است. در اطراف بقعه نیز کتیبه هایی است که عین آنها در مطلع الشمس نقل شده است. تور مشهد

شیخ بهائی از فقه ها و دانشمندان نامور دوره صفویه است و در دربار شاه عباس تقرب و منزلتی داشته است. نامش محمد، فرزند حسین بن عبدالصمد حارثی عاملی جبلی، منسوب به حارث همدانی است. تألیفات بسیار در بیشتر علوم به زبان عربی و فارسی دارد؛ از جمله خلاصة الحساب و تشریح الافلاک و کتاب اسطرلاب (در علوم ریاضی و فلکی) و فرائد الصمديه و تهذیب (در نحو) و حبل المتین و شرق الشمسین (در احادیث و کتاب زباده و جامع عباسی در اصول فقه، به علاوه رساله ها و حواشی بسیاری بر کتب فقهی و ادعیه و غیره، همچنین مثنوی های نان و حلوا و شیر و شکر به فارسی و کتابی مشتمل بر اطلاعات گوناگون ادبی و علمی موسوم به کشکول از آثار مشهور اوست. تولدش در ماه محرم در سال ۹۵۳ و وفاتش در سال ۱۰۳۱ یا ۱۰۳۰ واقع شده است. تور مشهد

4- مقبره شیخ حر عاملی:

مقبره شیخ حر در یکی از صفه های قسمت شمال شرقی صحن عتیق واقع، و ضریح کوچکی روی آن قرار داده شده است. تولدش در مشغر از قرای جبل عامل در سال ۱۰۳۳ بوده و به سال ۱۱۰ زندگانی را بدرود گفته است. نامش محمد، فرزند حسن بن علی بن محمد، معروف به شیخ حر عاملی. اخباری، از محدثین و فقه ای مشهور، دارای تألیفات بسیار در احادیث و اخبار می باشد. از آن جمله است: الجواهر السنية و تفصيل وسائل الشيعه و من لا يحضره الامام و غیره. از کتب معروف او کتاب امل الأمل مشتمل بر شرح حال علماء جبل عامل و غیره است. وقف نامه مقبره در کتابخانه آستان قدس موجود است، که مورخ به تاریخ غرة شهر محرم الحرام سنة ۱۱۶۵ هجری می باشد. مهر نادر در این وقف نامه «لافتى الأعلى لاسيف الأذوالفقار» به اضافه «نادر عصرم زلطف حق غلام هشت و چهار» 1144 است.